Làm sao để thoát khỏi overthinking và tìm lại sự bình an?
Trong nhịp sống hối hả của xã hội hiện đại, nhiều người cảm thấy tâm trí mình luôn trong trạng thái quay cuồng, suy nghĩ không ngừng nghỉ. Hiện tượng này được gọi là overthinking, hay suy nghĩ quá mức. Nó khiến con người dễ rơi vào vòng lặp lo lắng, phân tích từng chi tiết nhỏ, rồi tự tạo áp lực lên chính mình. Dần dần, sự mệt mỏi tinh thần tích tụ và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, công việc cũng như các mối quan hệ.
Overthinking là gì?
Overthinking là tình trạng tâm trí bị cuốn vào những dòng suy nghĩ lặp đi lặp lại, thường xoay quanh các tình huống tiêu cực hoặc những điều chưa xảy ra. Người rơi vào trạng thái này thường phân tích vấn đề quá mức, lo xa về những kịch bản xấu hoặc dằn vặt bản thân về những sự việc đã qua. Chỉ một câu nói mơ hồ của người khác cũng có thể khiến bạn mất hàng giờ suy nghĩ, tự hỏi mình đã làm gì sai.
Overthinking khiến con người dễ rơi vào vòng lặp lo lắng, phân tích từng chi tiết nhỏ, rồi tự tạo áp lực lên chính mình.
Dấu hiệu của overthinking
Khi bị cuốn vào vòng xoáy suy nghĩ quá mức, bạn sẽ nhận thấy bản thân luôn cảm thấy lo âu và mệt mỏi dù không có vấn đề cụ thể. Một câu chuyện nhỏ cũng có thể khiến bạn suy nghĩ đi suy nghĩ lại nhiều lần. Việc đưa ra quyết định trở nên khó khăn, ngay cả với những lựa chọn đơn giản trong cuộc sống hàng ngày. Ban đêm, giấc ngủ bị ảnh hưởng vì tâm trí không ngừng “chạy”, và bạn thường xuyên tưởng tượng ra những tình huống xấu nhất có thể xảy ra.
Tác động tiêu cực
Suy nghĩ quá mức không chỉ làm tâm trí kiệt quệ mà còn ảnh hưởng đến thể chất. Khi não bộ phải hoạt động liên tục với các ý nghĩ tiêu cực, nguy cơ mắc các rối loạn như lo âu và trầm cảm tăng cao. Sự tập trung và hiệu suất làm việc giảm sút, các quyết định trở nên chậm trễ và thiếu dứt khoát. Rối loạn giấc ngủ là một hệ quả phổ biến, kéo theo suy giảm sức khỏe tổng thể. Ngoài ra, tâm trạng bất an còn làm rạn nứt các mối quan hệ xã hội khi bạn trở nên dễ cáu gắt hoặc mất niềm tin vào người khác.
Nguyên nhân của suy nghĩ quá mức
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến overthinking. Một trong số đó là nỗi sợ thất bại hoặc bị người khác đánh giá, khiến bạn luôn cân nhắc và tính toán từng khả năng. Tính cầu toàn cũng góp phần duy trì tình trạng này, bởi bạn muốn mọi thứ phải hoàn hảo và kiểm soát được mọi kết quả. Áp lực từ môi trường sống hoặc công việc khiến tâm trí luôn căng như dây đàn. Những tổn thương tâm lý chưa được chữa lành cũng có thể khiến bạn nhìn nhận vấn đề một cách bi quan. Thêm vào đó, việc thiếu kỹ năng quản lý cảm xúc khiến bạn khó tắt “công tắc” của những suy nghĩ tiêu cực.
Bảy cách giúp thoát khỏi vòng xoáy overthinking
Những tổn thương tâm lý chưa được chữa lành cũng có thể khiến bạn nhìn nhận vấn đề một cách bi quan.
Một trong những phương pháp hiệu quả là viết ra giấy tất cả những suy nghĩ đang xuất hiện trong đầu. Khi chuyển những ý nghĩ này thành câu chữ, bạn sẽ nhìn vấn đề một cách khách quan hơn và giảm bớt sức nặng cảm xúc. Bạn cũng có thể giới hạn thời gian cho việc lo lắng, chẳng hạn tự cho phép bản thân suy nghĩ về một vấn đề trong 15 phút, sau đó chuyển sang một hoạt động khác để cắt đứt chuỗi suy nghĩ.
Việc tập trung vào hành động thay vì để tâm trí trôi theo dòng lo lắng cũng mang lại hiệu quả rõ rệt. Những hoạt động đơn giản như đi bộ, tập thể dục, nấu ăn hay dọn dẹp có thể giúp não bộ tạm nghỉ và giảm căng thẳng. Song song đó, rèn luyện chánh niệm thông qua thiền, hít thở sâu hoặc tập trung vào cảm giác hiện tại giúp bạn quay về với “bây giờ” và thoát khỏi sự kiểm soát của những suy nghĩ tiêu cực.
Đặt câu hỏi phản biện với chính mình là một chiến lược khác. Bạn có thể tự hỏi: “Mình có chắc điều này sẽ xảy ra không?” hoặc “Liệu mình có đang phóng đại vấn đề?”. Học cách chấp nhận sự không hoàn hảo cũng rất quan trọng, vì không phải điều gì trong cuộc sống cũng có câu trả lời chính xác. Và cuối cùng, đừng ngần ngại chia sẻ với một người bạn tin tưởng hoặc tìm đến chuyên gia tâm lý để được lắng nghe và định hướng.
Khi nào nên tìm đến chuyên gia?
Nếu tình trạng overthinking ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, khiến bạn mất ngủ triền miên, cảm thấy mất kiểm soát hoặc xuất hiện ý nghĩ tiêu cực, đó là lúc bạn nên tìm sự hỗ trợ. Chuyên gia tâm lý có thể giúp bạn nhận diện nguyên nhân sâu xa và đưa ra những chiến lược phù hợp để cải thiện.
Học cách chấp nhận sự không hoàn hảo cũng rất quan trọng, vì không phải điều gì trong cuộc sống cũng có câu trả lời chính xác.
ECHO MEDI – đồng hành trên hành trình tinh thần
Tại ECHO MEDI, đội ngũ chuyên viên tâm lý luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn thông qua các buổi tham vấn 1:1, giúp tìm ra gốc rễ của suy nghĩ quá mức và xây dựng kỹ năng quản lý cảm xúc. Ngoài ra, chúng tôi còn tổ chức các buổi workshop định kỳ về chánh niệm, tự nhận thức và sức khỏe tinh thần, giúp bạn thực hành ngay những phương pháp chữa lành tâm trí.
Đừng để những suy nghĩ tiêu cực kiểm soát cuộc sống của bạn. Hãy để ECHO MEDI trở thành người bạn đồng hành, giúp bạn tìm lại sự bình an và niềm vui sống mỗi ngày.
CVTL. Trúc Thanh Nguyễn