Lớn lên trong gia đình ít nói lời yêu thương, liệu người trưởng thành có gặp khó khăn trong các mối quan hệ?

Gia đình đã, đang được định hình những tiêu chuẩn về dựa trên kỳ vọng về sự phát triển của cá nhân và duy trì trật tự xã hội. Tuy nhiên những biến chuyển của bối cảnh đời sống luôn có những điều bất định, khó đoán trước. Với sự tiện ích của internet, giao thoa văn hóa xã hội trở nên dễ dàng hơn, những khái niệm về yêu thương cũng thay đổi theo thời gian và từng môi trường cụ thể khác nhau. Nhưng sự thật bất biến là một trong những cách thức chúng ta xây dựng mối quan hệ yêu thương đến từ chính ngôi nhà sinh ra ta. Cách người thân trong gia đình giao tiếp với nhau, chăm sóc quan tâm giúp đỡ, thể hiện tình thương cho nhau dần được tiếp nạp vào bản thân để rồi bạn mang những điều đó vào trong các mối quan hệ ngoài xã hội.

Có sự khác nhau giữa khái niệm yêu thương ngoài xã hội đang vẽ nên và tình thương trong gia đình hiện nay

Xã hội xem những lời nói ngọt ngào nhẹ nhàng, những lời khen, ca tụng , hành động ga-lăng như khao đồ ăn, tặng quà vào dịp quan trọng là thể hiện yêu thương còn thực tế trong gia đình có thể rất khác biệt. Không nói lời yêu thương, không tặng quà hay có những hành động ga-lăng thay vào đó là những câu đùa nghịch, chọc ghẹo khuyết điểm, so sánh ví von hoặc có khi là chẳng nói lời nào, cư xử “mạnh bạo”, phá đồ đạc của nhau. Phải chăng như thế tức là gia đình không yêu thương nhau? Nghiêm trọng hơn, một người lớn lên trong gia đình “không lành mạnh” thì sẽ gặp khó khăn trong các mối quan hệ?

Một trong những cách thức chúng ta xây dựng mối quan hệ yêu thương đến từ chính ngôi nhà sinh ra ta.

Khó khăn xuất hiện ở bất kỳ mối quan hệ nào

Thực tế cho thấy không có mối quan hệ nào mà không gặp khó khăn, đời sống luôn biến đổi và nhiều bất ngờ xuất hiện thách thức khả năng ứng phó của mỗi cá nhân trong mối quan hệ nào đó. Chúng ta gọi tình huống là khó khăn khi khả năng giải quyết vấn đề gặp trục trặc, áp lực tăng cao và đôi khi phải cần đến sự trợ giúp từ người khác. Trong một mối tương quan giữa người với người, khó khăn có thể gây cản trở, hủy hoại nếu chúng ta có những phản ứng tiêu cực thái quá, tâm trí tập trung vào cảm xúc quá nhiều mà lý trí bỏ qua phân tích tình huống để hiểu và giải quyết vấn đề. Ngoài ra, khó khăn lại có thể trở thành động lực kết nối, khi các thành viên tập trung vào xử lý vấn đề để vượt qua khó khăn, thái độ cư xử mang tính xây dựng giúp làm dịu đi cảm xúc tiêu cực, gia tăng lý tính thấu hiểu trong từng cá nhân, từ đó xây dựng sự tin cậy giúp duy trì quan hệ gắn kết lâu dài.

Gia đình - một sự gắn kết từ trước khi bạn “chào đời”

Từ khi bào thai mới hình thành trong bụng mẹ, đứa trẻ đã có một gắn kết quan trọng với mẹ của mình. Những gì người mẹ hấp thụ, những cảm xúc suy nghĩ của mẹ đã có sự ảnh hưởng nhất định lên đứa con trong bụng mình. Tình yêu thương, cảm xúc mong chờ, sự trò chuyện mỗi ngày giữa các thành viên gia đình trong quá trình mang thai của sản phụ như những viên gạch đầu tiên xây dựng nên cách thức yêu thương cho người trưởng thành sau này. Từng gia đình lại có phương thức thể hiện yêu thương khác nhau mà đôi khi khó nói thành lời.

Một mối quan hệ không chỉ thể hiện yêu thương qua lời nói

Văn hóa Việt Nam từ xưa vốn đã phóng khoáng trong việc thể hiện cảm xúc, tình cảm yêu thương. Tấm lòng của người dành cho người được thể hiện thông qua nhiều kiểu khác nhau, trong lời ăn tiếng nói, trong cách thức đối nhân xử thế, trong thứ bậc gia đình. Lời nói phải có trước có sau, có trên có dưới, trái phải phân minh. Với sự hiện đại hội nhập văn hóa, những tầng lớp ý nghĩa của tình thương bị thay đổi, diễn giải có thể trở nên khó khăn, đôi khi lời nói không thể bộc lộ hết được tình thương mà các thành viên trong gia đình dành cho nhau. Hành động giúp đỡ nhau lúc khó khăn, cùng chia sẻ niềm vui nỗi buồn, chăm sóc lo lắng cho nhau với ngôn từ mạnh, không dịu dàng thậm chí gây cảm giác khó chịu, mỉa mai, châm biếm càng làm phức tạp thêm ý nghĩa của sự yêu thương.

 Tình yêu thương, cảm xúc mong chờ, sự trò chuyện mỗi ngày giữa các thành viên gia đình trong quá trình mang thai của sản phụ như những viên gạch đầu tiên xây dựng nên cách thức yêu thương cho người trưởng thành sau này.

Mỗi cá nhân có sự phát triển nhận thức riêng

Chính vì sự phức tạp đó, nhận thức của mỗi cá nhân về tình yêu thương lại càng trở nên quan trọng. Cái cách chúng ta nhìn và đánh giá cảm xúc tiêu cực, hành động gây tổn thương cũng như niềm vui vẻ thoải mái, sự chăm sóc, nuôi dưỡng trong quá khứ gia đình sẽ trở thành bài học cho những hành vi cư xử trong các mối quan hệ tương lai. Nếu tâm thức chúng ta tập trung vào tiêu cực, phản ứng theo cảm xúc với những cách ứng phó rập khuôn thiếu thích nghi theo sự biến đổi của môi trường xung quanh thì khó khăn có thể sẽ xuất hiện nhiều thêm và ngày càng nghiêm trọng hơn khi chưa được giải quyết. Còn với tâm thế tích cực, chấp nhận sự thiếu vắng tình thương thời thơ ấu, vượt qua những khổ đau để trở nên trưởng thành và mạnh mẽ hơn, một người có thể tiếp tục xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp lâu dài cùng nhau vượt qua những khó khăn trong cuộc đời.

Nói tóm lại, nghịch cảnh hay khó khăn không làm nên sự yêu thương mà chính tình yêu bên trong mỗi người, bài học về yêu thương trong mỗi gia đình dạy con người chúng ta cách thức yêu thương, xây dựng và duy trì mối quan hệ. Mỗi người trong chúng ta đều có thể tự ý thức về yêu thương và san sẻ tình yêu thương ấy đến mọi người xung quanh dù cho cuộc sống đã trải qua những điều khổ đau, không mấy tốt đẹp.

CVTL. Đỗ Nguyễn Anh Minh