Sống độc thân: Ai hạnh phúc hơn – phụ nữ hay đàn ông?

Ngày càng có nhiều người chọn sống một mình. Chúng tôi đã xác định được sự khác biệt giới tính hé lộ những yếu tố cần thiết để tận hưởng cuộc sống độc thân

“Bạn sẽ sống độc thân suốt đời” – câu nói mang tính đe dọa này từ lâu đã được dùng để nhắm vào những người chưa lập gia đình. Nhưng ngày nay, ngày càng nhiều người dường như đang tự hỏi liệu việc sống độc thân có phải là một lời đe dọa – hay thật ra là một lời hứa hẹn. Dữ liệu cho thấy, ở một số nơi, người độc thân chiếm khoảng 40% hoặc hơn trong tổng số người trưởng thành, và nghiên cứu chỉ ra rằng một phần đáng kể trong số họ chủ động lựa chọn sống độc thân thay vì bước vào các mối quan hệ.

Vậy ai là người cảm thấy cuộc sống độc thân thật sự phù hợp với họ? Có lý do để tin rằng điều này phần nào phụ thuộc vào giới tính. Trong lịch sử, phụ nữ thường phải đối mặt với những kỳ vọng nghiêm ngặt liên quan đến các mối quan hệ lãng mạn. Ở nhiều nền văn hóa, giá trị của người phụ nữ được gắn liền với mong muốn và khả năng kết hôn của họ, trong khi giá trị của đàn ông thường gắn với khả năng thành công về tài chính. Phụ nữ ngần ngại lập gia đình thường bị xem là kỳ quặc hoặc ích kỷ, với giả định phổ biến rằng họ rồi sẽ “hồi tâm chuyển ý” và trở thành những người vợ, người mẹ tận tụy.

Các định kiến đối với phụ nữ độc thân không chỉ xuất phát từ văn hóa mà còn được thể chế hóa. Ví dụ, một cơ quan nhà nước ở Trung Quốc đã tạo ra thuật ngữ “phụ nữ thừa”, và phụ nữ độc thân ở Trung Quốc còn bị các phương tiện truyền thông đổ lỗi trực tiếp cho việc tỷ lệ sinh ở nước này đang sụt giảm. Tuy nhiên, làn sóng độc thân đang ngày càng lan rộng cũng khiến nhiều người bắt đầu nhận ra và chất vấn những lời phán xét này. Một ví dụ gần đây và khá cấp tiến ở Hàn Quốc là phong trào 4B, đánh dấu sự phản kháng của những phụ nữ độc thân đối với hẹn hò, hôn nhân và tình dục với nam giới.

Ở nhiều nền văn hóa, giá trị của người phụ nữ được gắn liền với mong muốn và khả năng kết hôn của họ, trong khi giá trị của đàn ông thường gắn với khả năng thành công về tài chính.

Bỏ qua những lời lăng mạ và các phong trào phản kháng, chúng ta vẫn cần đối mặt với một vài câu hỏi thực tiễn: Phụ nữ độc thân hiện đang sống ra sao? Và trải nghiệm của họ khác gì so với nam giới độc thân?

Ngày càng có nhiều người sống một mình – và phụ nữ dường như đang hạnh phúc hơn đàn ông.

Các nhà nghiên cứu đã bắt đầu đi sâu tìm hiểu vấn đề này, nhưng phần lớn các nghiên cứu trước đây chưa đưa ra được sự đồng thuận rõ ràng về việc liệu đàn ông hay phụ nữ hạnh phúc hơn khi sống độc thân. Tại phòng nghiên cứu của chúng tôi, chúng tôi cố gắng hiểu rõ ai là người cảm thấy hạnh phúc hơn hoặc ít hạnh phúc hơn trong cuộc sống độc thân – và vì sao – bằng cách hỏi những người độc thân về mức độ hài lòng trong từng khía cạnh cuộc sống của họ, chẳng hạn như họ có thích sống độc thân không, hoặc đời sống tình dục của họ thế nào.

Một số nghiên cứu trước đó cho thấy, nam và nữ độc thân có mức độ hài lòng về cuộc sống và tình trạng độc thân tương đương nhau. Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác lại gợi ý rằng phụ nữ độc thân có thể cảm thấy hài lòng hơn với cuộc sống và sự độc thân của mình. Phần lớn các nghiên cứu này không đặt câu hỏi về mức độ mong muốn có một mối quan hệ lãng mạn của người tham gia – dẫn đến những giả định chưa được kiểm chứng về việc đàn ông và phụ nữ độc thân thật sự muốn gì trong đời.

Trong một nghiên cứu gần đây, chúng tôi đã khảo sát gần 6.000 người độc thân – đây là một trong những nhóm người đa dạng và quy mô lớn nhất từng được nghiên cứu về chủ đề giới tính và cuộc sống độc thân. Ở đây, chúng tôi định nghĩa người độc thân là những người không đang trong một mối quan hệ yêu đương. Những người tham gia khảo sát đến từ nhiều quốc gia khác nhau như Hoa Kỳ, Mexico, Vương quốc Anh và Ba Lan; có độ tuổi từ 18 đến 75 và đều đã sống độc thân ít nhất sáu tháng. Chúng tôi yêu cầu họ khai báo giới tính và trả lời một số câu hỏi tiêu chuẩn hóa về mức độ hạnh phúc tổng quát.

Nhìn chung, phụ nữ – dù độc thân hay đang có đôi – đều báo cáo mức độ hạnh phúc cao hơn so với nam giới.

Chúng tôi nhận thấy, trung bình, phụ nữ độc thân hạnh phúc hơn nam giới độc thân. Trong số người tham gia, 32% phụ nữ độc thân (so với chỉ 20% nam giới) đạt mức điểm cao nhất về sự hài lòng với tình trạng độc thân của mình. So với nam giới độc thân, phụ nữ độc thân thường cho biết họ hạnh phúc hơn với cuộc sống tổng thể, hài lòng hơn với việc sống một mình, hài lòng hơn với đời sống tình dục của họ – và quan trọng hơn, họ ít có nhu cầu tìm kiếm bạn đời, cho thấy cuộc sống độc thân phù hợp với họ hơn.

Chúng tôi cũng muốn biết liệu phụ nữ hạnh phúc hơn nam giới có phải là đặc điểm chỉ riêng ở người độc thân hay không. Trong khi phụ nữ độc thân hài lòng với tình trạng của mình hơn nam giới, thì ở nhóm đang có đôi, phụ nữ và nam giới đều báo cáo mức độ hài lòng tương đương với mối quan hệ của họ. Nhìn chung, phụ nữ – cả độc thân lẫn đang yêu – đều cho biết họ có mức độ hạnh phúc tổng thể cao hơn nam giới.

32% phụ nữ độc thân (so với chỉ 20% nam giới) đạt mức điểm cao nhất về sự hài lòng với tình trạng độc thân của mình.

Cũng cần lưu ý rằng, phù hợp với các nghiên cứu trước đây, cả nam và nữ đang yêu đều hạnh phúc hơn người độc thân, tính trung bình. Tuy nhiên, điều đáng nói là bất chấp các áp lực và định kiến văn hóa kéo dài trong lịch sử, phụ nữ độc thân hiện tại dường như đang sống tốt và hạnh phúc hơn nhiều người nghĩ.

Một lý do khả dĩ giải thích vì sao phụ nữ độc thân thường hạnh phúc hơn có thể liên quan đến hệ thống hỗ trợ xã hội của họ – bao gồm bạn bè và gia đình. Các nghiên cứu đã khẳng định rằng các mối quan hệ xã hội mạnh mẽ là yếu tố quan trọng đối với hạnh phúc, thậm chí có thể giúp kéo dài tuổi thọ. Người độc thân cũng không nằm ngoài thực tế này: họ thường báo cáo rằng các mối quan hệ với bạn bè, người thân, hàng xóm hay đồng nghiệp là nguồn hạnh phúc quan trọng trong cuộc sống.

Tuy nhiên, khả năng hình thành và duy trì những kết nối này lại liên quan đến giới tính. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ thường có mạng lưới xã hội lớn hơn so với nam giới, và phụ nữ độc thân thường hài lòng với mạng lưới xã hội của họ hơn so với đàn ông độc thân. Nhiều nam thanh niên gặp khó khăn trong việc bộc lộ cảm xúc với bạn bè – một yếu tố cản trở khả năng kết nối lâu dài.

Phụ nữ trong các mối quan hệ khác giới thường được kỳ vọng sẽ đảm nhận phần lớn công việc nhà.

Mặc dù sự hỗ trợ từ vòng tròn xã hội là có giá trị với tất cả mọi người, nhưng nó đặc biệt quan trọng với những ai không có một “người thân cận” cố định như trong một mối quan hệ yêu đương. Và đây chính là nơi mà nhiều nam giới có thể cảm thấy bị bỏ rơi. Một số nghiên cứu cho thấy đàn ông thường dành thời gian với nhau thông qua các hoạt động, trong khi phụ nữ có xu hướng dành thời gian cho những cuộc trò chuyện thân mật. Phụ nữ cũng có xu hướng duy trì kết nối tốt hơn – chẳng hạn như giữ liên lạc qua mạng xã hội.

Những xu hướng như vậy có thể khiến phụ nữ độc thân dễ dàng củng cố và làm sâu sắc các mối quan hệ hiện tại, cũng như tìm thêm những nguồn hỗ trợ mới. Trong khi đó, nam giới – đặc biệt là nam giới trong mối quan hệ khác giới – thường phụ thuộc gần như hoàn toàn vào bạn gái hoặc vợ để có được sự hỗ trợ về mặt cảm xúc và xã hội. Ngược lại, phụ nữ lại thường có cả một “ngôi làng” – một mạng lưới người thân, bạn bè để dựa vào. Và với nhiều phụ nữ độc thân, đây chính là sự khác biệt mang tính then chốt.

Phụ nữ độc thân cảm thấy hài lòng hơn có thể phản ánh thực tế rằng, với nhiều người trong số họ, sống độc thân dường như là lựa chọn dễ chịu hơn so với việc có đôi. Một góc nhìn được các nhà nghiên cứu về tính dục đưa ra cho rằng: trong các mối quan hệ dị tính, phụ nữ thường được kỳ vọng sẽ đảm nhận phần lớn công việc nhà và quản lý gia đình – điều này khiến họ cảm thấy giống như đang làm “mẹ” hơn là người tình của bạn đời. Thêm vào đó, khoái cảm tình dục của phụ nữ thường bị xếp thứ yếu (trong trường hợp tốt nhất), nên dễ hiểu tại sao một số phụ nữ cảm thấy việc có đôi là một "thương vụ lỗ".

Thỏa thuận ấy có thể từng đáng giá với một số phụ nữ trong thời kỳ mà đàn ông thống trị thị trường lao động – khi một mối quan hệ là con đường khả thi nhất để có tài chính ổn định. Nhưng khi phụ nữ ngày càng tiến xa trong sự nghiệp và nhiều xã hội đã bắt đầu dịch chuyển dần đến sự công bằng thu nhập, ngày càng có nhiều phụ nữ chọn "không thỏa thuận" – tức là không cần phải kết hôn. Có thể nhiều phụ nữ độc thân trong nghiên cứu của chúng tôi đang nhìn nhận cuộc sống độc thân như một không gian có ít trách nhiệm hơn, ít phiền toái hơn và nhiều cơ hội hơn để sống một cuộc đời đáp ứng nhu cầu của chính họ.

Mục tiêu của chúng tôi khi xem xét yếu tố giới trong câu chuyện về cuộc sống độc thân là để hiểu được “thành phần cấu tạo” nên sự hài lòng trong đời sống một mình. Dĩ nhiên, kết quả nghiên cứu của chúng tôi không áp dụng cho mọi người trong mọi bối cảnh. Chúng có thể đúng hoặc không đúng với trải nghiệm của bạn – nếu bạn đang độc thân – và cũng có thể thay đổi nếu chúng tôi nghiên cứu ở các nền văn hóa khác nhau.

Tuy nhiên, một điều có thể mang tính phổ quát: độc thân không đồng nghĩa với cô lập. Trong cuốn sách Happy Singlehood (2019), nhà xã hội học Elyakim Kislev mô tả nhiều cách mà người độc thân có thể sống một cuộc sống viên mãn – chẳng hạn như thông qua các mối quan hệ xã hội mạnh mẽ nhưng phi lãng mạn. Những người độc thân biết tận dụng thời gian và sự tự do của mình để kết nối với nhiều đối tượng – gia đình, bạn bè, đồng nghiệp – thường là những người nói rằng họ đang tận hưởng cuộc sống độc thân một cách trọn vẹn nhất.

Nếu dữ liệu của chúng tôi cho thấy bức tranh tích cực này phù hợp với phụ nữ hơn đàn ông, thì điều gì mà đàn ông độc thân có thể rút ra từ đó?

Trong các mối quan hệ dị tính, phụ nữ thường được kỳ vọng sẽ đảm nhận phần lớn công việc nhà và quản lý gia đình – điều này khiến họ cảm thấy giống như đang làm “mẹ” hơn là người tình của bạn đời.

Trong bối cảnh xã hội ngày càng lo ngại về sự cô đơn của nam giới, có lẽ đàn ông có thể học hỏi cách phụ nữ đối diện và tận hưởng đời sống độc thân. Trong khi các chuẩn mực giới tính truyền thống thường khuyến khích nam giới tập trung vào thành công tài chính và leo thang sự nghiệp, thì đàn ông – đặc biệt là những người độc thân – có thể cần quan tâm nhiều hơn đến việc xây dựng và duy trì kết nối xã hội, cũng như chăm sóc sức khỏe tinh thần của bản thân.

Điều này có thể bao gồm những hành động nhỏ nhưng quan trọng như: chủ động mời bạn bè đi cà phê, tổ chức các buổi gặp mặt để trò chuyện, hoặc gặp chuyên gia tâm lý để chăm sóc sức khỏe tinh thần. Với những người đàn ông độc thân có mong muốn tìm bạn đời trong tương lai, việc mở rộng vòng tròn xã hội không chỉ khiến họ trở nên hấp dẫn hơn trong mắt đối phương, mà còn giúp họ tìm thấy nhiều niềm vui hơn trong chính cuộc sống độc thân hiện tại của mình.

Spielmann, S. S., & MacDonald, G. (2024, June 28). Is being single a happier experience for women or men? Psyche. https://psyche.co/ideas/is-being-single-a-happier-experience-for-women-or-men

Dịch bởi CVTL. Trúc Thanh Nguyễn