Tâm lý của kẻ thao túng

Từ ánh mắt tin cậy đến lời nói ngọt ngào, một kẻ thao túng có thể khiến bạn nghi ngờ chính cảm xúc và thực tại của mình. Nhưng điều gì đang diễn ra trong tâm trí họ?

Kẻ thao túng là ai?

Kẻ thao túng không phải lúc nào cũng phạm pháp, nhưng khi sự thao túng được dùng để trục lợi, kiểm soát hay gây tổn thương thì nó trở thành hành vi nguy hiểm – đặc biệt trong lĩnh vực tội phạm.

Kẻ thao túng thường là người có kỹ năng giao tiếp sắc sảo, biết đọc cảm xúc người khác và lợi dụng điều đó để kiểm soát. Họ có thể là người thân, đồng nghiệp, hoặc thậm chí là người yêu – những người bạn không ngờ tới.

Những đặc điểm tâm lý điển hình của kẻ thao túng

Thiếu đồng cảm

Họ không thực sự cảm nhận được cảm xúc hay nỗi đau của người khác, dù có thể giả vờ hiểu và chia sẻ. Đây là nền tảng cho nhiều hành vi thao túng, bởi họ không cảm thấy tội lỗi khi làm tổn thương người khác.

Tính ái kỷ 

Nhiều kẻ thao túng sở hữu cái tôi phóng đại, coi mình là trung tâm và có xu hướng coi thường cảm xúc của người khác. Họ dễ tổn thương khi bị chỉ trích, nhưng lại khéo léo che giấu điều đó bằng hành vi công kích ngược hoặc lật đổ người đối diện.

Thao túng cảm xúc

Đây là công cụ chính. Họ thường sử dụng:

• Gaslighting (đánh lừa nhận thức): khiến nạn nhân nghi ngờ chính mình.
  
   
• Tội lỗi hóa: làm người khác cảm thấy có lỗi để ép buộc hành vi theo mong muốn.
  
   
• Đóng vai nạn nhân: để tránh trách nhiệm và thu hút sự thương cảm.

Kẻ thao túng thường sử dụng việc đánh lừa nhận thức khiến nạn nhân nghi ngờ chính mình.

Kẻ thao túng nghĩ gì khi hành động?

Dưới góc nhìn tâm lý học tội phạm, thao túng không chỉ là hành vi, mà là một mô hình suy nghĩ được củng cố qua thời gian. Những người này thường:

• Tin rằng kiểm soát người khác là cách đảm bảo an toàn hoặc đạt được mục đích.
  
   
• Xem người khác như “công cụ” hơn là một con người toàn vẹn.
  
   
• Cảm thấy thỏa mãn khi có quyền lực trong mối quan hệ.

Những dạng thao túng phổ biến trong hành vi phạm tội

Trong các vụ án lừa đảo, bạo hành gia đình, tội phạm tình dục hoặc thậm chí giết người, thao túng thường là vũ khí vô hình để khiến nạn nhân im lặng, làm mờ ranh giới đúng - sai và duy trì kiểm soát lâu dài.
 

Ví dụ điển hình là những kẻ lừa đảo tình cảm (romance scam), kẻ thao túng thường xuyên dùng lời ngọt ngào, lời hứa về tương lai chung để khiến nạn nhân chuyển tiền, mặc dù chưa từng gặp mặt.

Làm sao nhận diện và bảo vệ bản thân?

Những dấu hiệu bạn đang bị thao túng:

Thao túng thường là vũ khí vô hình để khiến nạn nhân im lặng, làm mờ ranh giới đúng - sai và duy trì kiểm soát lâu dài.

• Thường xuyên cảm thấy có lỗi dù không làm gì sai.
  
   
• Nghi ngờ chính cảm xúc hoặc trí nhớ của mình.
  
   
• Phải “chiều lòng” đối phương để giữ hòa khí.
  
   
• Bị kiểm soát mà không nhận ra (quyết định, thời gian, tiền bạc...).
  
   

Cách phòng tránh:

• Tin vào trực giác nếu bạn cảm thấy điều gì đó sai sai, hãy chú ý.
  
   
• Thiết lập ranh giới rõ ràng trong các giới hạn cá nhân.
  
   
• Tìm sự hỗ trợ có thể là từ bạn bè, chuyên gia tâm lý hoặc luật pháp khi cần thiết.
  
   

Lời kết

Hiểu về tâm lý kẻ thao túng giúp chúng ta không chỉ nhận diện sớm hành vi nguy hiểm mà còn tự bảo vệ bản thân và người xung quanh trước những tổn thương khó thấy. Thao túng không để lại vết thương ngoài da, nhưng có thể hằn sâu trong tâm trí nếu ta không tỉnh táo.

Khi nhận thấy mình có khả năng đang bị thao túng, hãy tìm đến sự hỗ trợ khi cần thiết.

CVTL. Trúc Thanh Nguyễn